PETER NAVARRO và GREG AUTRY
Phần I
Người mua hãy cực kỳ cảnh giác
Chương 2
Chết vì chất độc của Trung Quốc:
Thịt gà thì miễn phí nhưng phải đền người
Ở Trung Quốc thì thức ăn Trung Hoa được gọi là gì? Là “Thức ăn”!
- Jay Leno
Trong khi câu đùa này nghe vui vui, thì cụm từ “thực phẩm Trung Hoa” lại hàm nghĩa
nghiêm trọng hơn nhiều khi mà Trung Quốc đang cung cấp cho nước Mỹ ngày càng nhiều trái
cây, rau củ, cá và thịt, không kể các loại vitamin và thuốc chữa bệnh.
Trung Quốc là nước xuất khẩu hải sản lớn nhất sang Mỹ, là nhà cung cấp chính về gà thịt
trắng và là nước xuất khẩu chè lớn thứ ba trên thế giới. Các nhà nông Trung Hoa cũng cung
cấp cho chúng ta 60% nước táo ép, 50% tỏi, và một số lượng lớn đủ các loại từ quả lê đóng
hộp, nấm bảo quản đến mật ong và sữa ong chúa.
Đối với các dược phẩm, Trung Quốc cũng sản xuất cho thế giới đến 70% lượng penicillin,
50% lượng aspirin, và 33% lượng tylenol. Các công ty dược Trung Quốc cũng đã chiếm lĩnh
phần lớn thị phần thế giới về kháng sinh, enzyme, các acid amin chính và vitamin tổng hợp.
Trung Quốc thậm chí đã thống lĩnh đến 90% thị phần thế giới về vitamin C- cùng lúc đó họ
đang có vai trò áp đảo trong việc việc sản xuất các loại vitamin A, B12, và E, không kể nhiều
loại nguyên liệu để sản xuất vitamin tổng hợp.
Các số liệu thống kê này làm tất cả chúng ta lo lắng chỉ vì một lý do đơn giản: Một phần
quá lớn các loại thuốc Trung Quốc đang tràn ngập các cửa hàng và siêu thị thuốc của chúng ta
thực sự là chất độc. Đấy là lý do tại sao thực phẩm và dược phẩm Trung Quốc luôn được xếp
hàng đầu trong các loại phải kiểm tra khi nhập vào biên giới hoặc bị trả về bởi cả cơ quan
Quản lý Thực phẩm & Dược phẩm của Mỹ lẫn Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu.
Thế sao Trung Quốc vẫn tiếp tục mang cho chúng ta các loại thực phẩm và thuốc có thể
làm chúng ta đau ốm hoặc giết chúng ta như vậy? Đôi khi các chất độc có trong chuỗi cung
cấp thực phẩm và thuốc là hậu quả ngẫu nhiên của những yếu tố như phương pháp sản xuất
kém chất lượng, quy trình kém vệ sinh, hoặc là chất độc từ đất do môi trường bị ô nhiễm.
Những khi khác thì do những kẻ thoái hóa về đạo đức hay còn gọi là “kẻ dã tâm”- một từ do
chính người dân của họ gọi- cố tình làm nhiễm bẩn thực phẩm và thuốc, đơn giản chỉ vì
muốn gia tăng lợi nhuận cho họ.
Cho dù là do ngẫu nhiên hay bởi cố tình, việc đầu tiên bạn cần biết cụ thể về cái Chết dưới
tay Trung Quốc này là nó không phải tại riêng ai cả. Thật vậy, người Trung Quốc, dù là nông
dân, ngư dân, nhà chế biến thực phẩm hay là người bán thuốc, đều có thể đầu độc chính người
dân của họ y như họ đầu độc người Mỹ, người châu Âu, người Nhật, người Hàn và tất cả
những ai trên toàn thế giới dùng thực phẩm và thuốc của họ. Để nếm thử chút ít vị chua trong
câu nói trên, hãy xem thử sự việc ”Cái gì trong chảo của anh thế?”: Có tới 10% nhà hàng ở
Trung Quốc sử dụng cái gọi là “dầu ăn bẩn" để nấu nướng.
Dầu ăn bẩn là một hỗn hợp hôi hám của dầu đã qua sử dụng và chất thải thu được từ hố ga
và cống rãnh từ các nhà bếp thương mại, chứa đầy nấm mốc độc aflatoxin gây ung thư gan.
Những kẻ nhặt rác ở Trung Quốc lén lút bán thứ này cho nhiều nhà hàng với giá chỉ bằng một
phần năm giá dầu đậu nành hay dầu lạc mới. Ngoài khả năng gây ung thư, cái hỗn hợp gồm
dầu bị mốc với đủ loại thực phẩm bỏ đi này có thể là bản án tử hình bất ngờ cho bất kỳ ai bị dị
ứng thực phẩm nặng.
Kẻ giết người hàng loạt Melamine Trung Quốc
Câu chuyện dầu ăn bẩn này cho dù có thể làm chúng ta căm phẫn, nhưng so với chuyện
những kẻ giết người hàng loạt melamine Trung Quốc thì nó chưa là gì cả. Những kẻ sát nhân
này đã hạ gục nhiều nạn nhân trên đất Trung Hoa cũng như trên khắp thế giới, và những nỗ
lực thường là vô ích để bắt giữ chúng chỉ minh họa về mặt địa lý sự khó khăn cho cả chính
phủ Trung Quốc lẫn nhà hành pháp Mỹ trong việc bảo đảm an toàn thực phẩm và thuốc men
khi mà bọn sát nhân hoạt động chỉ vì lợi nhuận.
Bản thân vũ khí của kẻ sát nhân, melamine, thực ra là một hóa chất có giá trị khi chúng
không bị lén lút cho vào thực phẩm. Kết hợp melamine với formaldehyde để sản xuất nhựa
melamine, bạn sẽ có được một chất dẻo có độ bền cao dùng chế tạo các sản phẩm như formica
và các bảng viết bằng bút xóa. Trộn với một số hóa chất khác, bạn có thể dùng melamine như
một chất chống cháy, phân bón, hay là “phụ gia siêu dẻo” dùng trong bê tông cường độ cao.
Thế nhưng thêm melamine vào các sản phẩm như thức ăn gia súc, sữa, hoặc sữa cho trẻ sơ
sinh thì không còn cách nào nhanh hơn để hủy hoại hai quả thận trong người.
Thế tại sao những doanh nhân có dã tâm của Trung Quốc lại thêm melamine vào thực
phẩm của chúng ta? Đó là vì hàm lượng nitrogen cao trong melamine có thể nhái mức protein
cao trong thực phẩm. Sự giả mạo protein kiểu Trung Quốc này do đó có thể đánh lừa các nhân
viên kiểm tra thực phẩm trong việc xếp hạng thực phẩm có hàm lượng protein cao. Vì
melamine rất rẻ so với protein thật, nên điều này có nghĩa là rất nhiều tiền sẽ vào túi kẻ gian,
bất kể nhiều người có thể thiệt mạng.
Ai giết chó của tôi? Cái gì đã xảy ra với con mèo của tôi?
Thế giới lần đầu biết đến việc giả mạo protein của Trung Quốc vào năm 2007, khi hàng
chục ngàn chó và mèo ở châu Âu, Mỹ và Nam Phi bị chết vì loạt thức ăn nhiễm melamine. Và
không chỉ thú vật nuôi bị ảnh hưởng. Theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm cùng Bộ
Nông nghiệp Hoa Kỳ, ba triệu người Mỹ đã tiêu thụ thịt gà và thịt heo nuôi bằng thức ăn có
chứa melamine.
Và giờ bạn hãy nghe đây: Nếu bạn bị mất con vật nuôi đang khỏe mạnh vì một chứng
bệnh bí ẩn hay do hỏng thận, có lẽ là chúng bị chết do ”Chất độc Trung Hoa”. Có thể đoán
trước được rằng khi vụ việc nổ ra, chính phủ Trung Quốc đã tìm cách ngăn chặn và thậm chí
từ chối cho phép các thanh tra viên nước ngoài đến để xem xét vụ việc. Tuy nhiên, sau đây
mới là một câu chuyện khác khi sự cố melamine nổ ra trên chính đất nước Trung Hoa.
Không có gì là việc riêng của ai cả, Phần hai
“Tôi đã hoàn toàn mất niềm tin vào sữa bột do Trung Quốc sản xuất”, Emily Tang, một
công chức 31 tuổi ở thành phố Thẩm Quyến có cô con gái 3 tuổi nói.
—Bloomberg BusinessWeek
Năm 2008, gần 300.000 trẻ sơ sinh Trung Quốc bị ốm và 6 trẻ đã chết sau khi 22 nhà máy
sữa ở Trung Quốc bị nghi ngờ là đã cho thêm melamine vào sữa và sữa dành riêng cho trẻ sơ
sinh. Theo Triệu Huệ Bình, một nông dân nuôi bò sữa ở tỉnh Hồ Bắc: ”Trước khi sử dụng
melamine, người ta đã dùng cháo gạo và tinh bột khoai để cố ý làm tăng số đo hàm lượng đạm,
nhưng cách này rất dễ bị phát hiện, nên họ chuyển sang dùng melamine”.
Trong trường hợp cụ thể này, những kẻ giả mạo đầy dã tâm còn không thèm dùng loại
melamine tinh khiết công nghiệp. Thay vào đấy, chúng dùng loại rẻ tiền hơn - và độc hại hơn
- “melamine phế thải”. Không ngạc nhiên khi nhiều trẻ em dù khỏi bệnh vì nhiễm độc
melamine đã bị tổn thương thận nghiêm trọng. Điều làm người ta rùng mình là sự việc xảy ra
chỉ một năm sau khi Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã quyết định chi thêm 1,1 tỷ đô la và cử hàng
trăm ngàn thanh tra viên đi kiểm tra các cơ sở sản xuất thực phẩm và dược phẩm.
Tờ New York Times đã có bài nói về sự thất bại triền miên trong quản lý này như sau:
Sự cố liên quan đến các nhà máy sữa làm dấy lên một câu hỏi cốt lõi là liệu đảng Cộng
sản đang cầm quyền có khả năng tạo ra một cơ cấu điều hành có trách nhiệm và minh
bạch trong hệ thống một đảng hay không.
Ta hãy xem câu chuyện hài nhỏ có thể trả lời câu hỏi ấy đồng thời nhấn mạnh sự khác biệt
căn bản giữa các chế độ xã hội mở và tự do với chế độ toàn trị tàn bạo ở Trung Quốc. Năm
2010, nguyên nhà báo Triệu Liên Hải bị tù sau một phiên tòa vờ vịt trong đó anh bị từ chối
khả năng đưa ra ra bằng chứng. “Tội” của Triệu không đầu độc mọi người. Đúng hơn là anh
bị kết tội ”gây rối trật tự xã hội” vì đã cố đưa ra ánh sáng những kẻ giết người bằng melamine
sau khi con anh bị mắc bệnh. Và đấy cũng lại thêm một lý do nữa vì sao Cộng hòa nhân dân
Trung Hoa sẽ không bao giờ có thể bảo đảm cho chúng ta các sản phẩm an toàn hơn được.
Không như ở các nước dân chủ, nơi quyền tự do ngôn luận và tự do hội họp là bất khả
xâm phạm để giúp soi rọi mọi hành vi sai trái, Trung Quốc dấu nhẹm mọi thứ - và cho tất cả
những người phản kháng vào trại lao động cải tạo.
Những chất độc giết người có tên heparin của Trung Quốc
Bây giờ, nếu bạn nghĩ rằng sự cố melamine là xưa rồi, thì không đâu! Cho đến tận bây giờ,
các sản phẩm nhiễm độc melamine vẫn ngày càng nhiều vì nó thực sự đem lại lợi ích quá lớn
khi được dùng làm chất phụ gia, cho dù nó tàn phá quả thận của con người.
Còn như bạn nghĩ rằng thủ đoạn kiếm lợi nhuận bằng việc sử dụng những chất nhiễm độc
như melamine chỉ có trong thực phẩm, thì cũng không chỉ thế thôi đâu. Chất độc giết người
trong heparin của Trung Quốc minh họa sinh động việc bọn con buôn bất lương Trung Quốc
cũng đang bận rộn làm nhiễm độc cả thuốc chữa bệnh cho chúng ta. Heparin là một loại
thuốc chống đông máu dùng trong phẫu thuật tim, truyền máu, chữa tĩnh mạch cho đến lọc
thận. Nó được làm từ niêm mạc ruột heo. Trong thực tế, đây chính là con đường để Trung
Quốc tham gia vào hoạt động sản xuất heparin: là nước sản xuất thịt heo lớn nhất thế giới,
Trung Quốc luôn có nguồn cung ruột heo hầu như vô tận.
Để giảm chi phí và gia tăng lợi nhuận, các nhà sản xuất Trung Quốc đã bí mật thêm một
chất tương tự như heparin, nhưng rẻ tiền và có thể gây chết người gọi là chondritin sulfate với
hàm lượng sulfate vượt mức. Chất độc này có thể gây ra những phản ứng nghiêm trọng, đôi
khi gây chết người - từ hạ huyết áp và thở gấp đến ói mửa và tiêu chảy.
Và đây là điều bẩn thỉu của trò lừa đảo này: Chất gây độc heparin có cấu trúc hóa học rất
gần với heparin thật đến nỗi rất khó bị phát hiện. Giá của nó rẻ hơn heparin thật 100 lần: 9 đôla
so với 900 đô-la mỗi pound! Vì giá cực thấp như thế, một số lô heparin giả có giá rẻ tới
50%!
Không đâu xa, hãy xem trường hợp cụ thể của anh Leroy Hubley ở Toledo, Ohio về cái
chết bởi chất độc Trung Quốc. Anh đã mất người vợ 48 tuổi vì nhiễm chất heparin giả. Chỉ
một tháng sau đấy và trước khi phát hiện ra chất độc, con trai của Hubley, cùng bị bệnh kém
chức năng thận như mẹ cháu đã trở thành nạn nhân của cùng trò giá rẻ bất lương của bọn
Trung Quốc.
Đến nay, chất độc heparin của Trung Quốc đã giết hại hàng trăm người Mỹ và làm hàng
ngàn người khác bị bệnh. Heparin kém chất lượng đã xuất hiện ở 11 nước khác, bao gồm Nhật
Bản, Đức, Ấn Độ và Canada. Mặc dù nhà đương cục của cả Mỹ và Trung Quốc đã nỗ lực
kiểm soát, cho đến nay heparin kém chất lượng vẫn có mặt ở các phòng mổ và các trung tâm
lọc thận.
Bây giờ, chúng ta hãy tự hỏi: Vì sao mà nhiều tên Trung Quốc ác độc lại sẵn sàng đầu độc
thức ăn và thuốc men chỉ vì lợi nhuận? Câu trả lời của một học giả nổi tiếng Trung Quốc đã
chỉ ra một cách sâu sắc đối với vấn đề suy thoái đạo đức của tâm hồn Trung Quốc. Theo giáo
sư kinh doanh Lưu Hải Đồng trong Tạp chí Quản lý và Tổ chức, vấn đề suy thoái đạo đức - và
việc chạy theo lợi nhuận bằng mọi giá - đã xảy ra do sự đổ vỡ các nguyên tắc Khổng giáo
trong môi trường không có đạo đức và luân thường đạo lý của chủ nghĩa cộng sản Trung
Quốc.
Chính xác là sự suy thoái đạo đức, cùng với việc các viên chức chính quyền tham nhũng
và luật pháp lỏng lẻo, đã thúc đẩy những người chế biến thực phẩm tích cực sử dụng hóa chất
công nghiệp độc hại để cải thiện mùi vị và bảo quản thực phẩm.
Thực tế là chính các nhà chức trách Trung Quốc cũng đã tìm thấy những trò quái gở ấy
trong những nồi lẩu có thêm formaldehyde để có vị ngon hay nước tương có pha thêm acid
clohydric và tóc người để làm tăng độ đạm. Nhưng kẻ dã tâm Trung Quốc còn làm xúc xích
giá rẻ “tươi ngon” bằng cách cho cả thuốc trừ sâu cực độc dichlorvos vào. Lần sau, mỗi khi
định ăn cái gì ngon ngon mà “ Made in China”, bạn hãy nhớ những tiểu xảo đó nhé!
Đôi khi đấy không phải là giết người - chỉ là ngộ sát!
Bây giờ tôi nghĩ là đã rõ mọi vấn đề, nếu Trung Quốc muốn sống trong thế kỷ 21 này, thì
họ phải sản xuất theo những tiêu chuẩn như vậy.
—Thượng Nghị Sĩ Richard Durbin (D-IL)
Trong khi “tội giết người cấp độ một" là bản án trong những vụ án melamine hay heparin
thì trong nhiều vụ khác đấy chỉ là "tội ngộ sát" - tội giết người không có "chủ đích trước". Vấn
đề chủ yếu ở đây là khi Trung Quốc đã trở thành công xưởng sản xuất của thế giới, thì họ
cũng đồng thời trở thành bãi chứa chất thải nguy hại và là đất nước ô nhiễm nhất thế giới. Bãi
rác cực lớn ấy giờ đây có nghĩa là mảnh đất Trung Quốc dùng để nuôi dưỡng thế giới chứa
đầy những chất gây ung thư, kim loại nặng, thuốc trừ sâu bất hợp pháp và những chất độc hại
khác. Có nghĩa rằng việc chất độc từ mảnh đất Trung Quốc đang ngấm vào bữa ăn của người
Mỹ, người châu Âu, người Nhật, người Hàn Quốc phải trở nên hiển nhiên đối với bất kỳ ai
quan tâm.
Một quả táo Trung Quốc cho mỗi ngày đủ cho các bác sĩ chuyên khoa ung
thư của Mỹ có việc làm cả đời
Hãy xem một ví dụ. Hộp nước ép ngon và đẹp mắt bạn đặt vào bữa trưa của con bạn. Thế
là đã có một cơ hội để bạn, thay vì đưa một lon nước có gas, đã cho con bạn uống một thứ có
vẻ là "tốt cho sức khỏe" chứa đầy arsen, một thứ kim loại nặng có thể gây ung thư. Đây là lý
do tại sao:
Hơn 30 năm qua, các nhà xuất khẩu nước táo cô đặc Trung Quốc đã tăng từ 10.000
gallong lên đến gần nửa tỷ gallon mỗi năm; và ngày nay Trung Quốc chiếm lĩnh hơn một nửa
thị trường Mỹ. Điều chắc chắn là, giá của họ rẻ hơn giá của các nhà nông Mỹ. Nhưng có một
lý do làm cho nó rẻ là vì các vườn cây Trung Quốc dùng rất nhiều các loại thuốc trừ sâu bất
hợp pháp có chứa arsen để rồi thấm vào cây và cô đọng trong quả.
Bạn muốn tách trà "thường"[1] hay "không chì"?
Có một câu nói: "mọi thứ trà đều là trà Tàu cả". Đúng thế, dù rằng khó tin! Một vị nguyên
là Phó giám đốc Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã mô tả trên Đài tiếng nói
quốc gia phương pháp mà người Trung Quốc đã sử dụng để phơi khô lá chè như sau: Người
sản xuất rải "lá chè trên một cái sân kho rất rộng rồi dùng xe tải cán lên cho chóng khô". Vì
xe Trung Quốc dùng xăng pha chì nên không có cách nào hiệu quả hơn thế để biến lá chè
thơm ngon trở thành một thứ vũ khí giết người.
Chẳng có tí Sự thật nào trong nhãn hiệu thực phẩm Trung Quốc cả!
Ngoài ra, một trong những thói quen lừa đảo của những kẻ dã tâm Trung Quốc là thường
xuyên ghi sai nhãn cho các thực phẩm "hữu cơ". Không ngạc nhiên là các nhà nông Trung
Quốc luôn nóng lòng muốn nhảy vào thị trường thực phẩm hữu cơ Mỹ, nhưng sự thú nhận của
một chủ cửa hàng Trung Quốc đã nói lên tất cả:
Có khoảng chừng 30% các nông trại sản xuất thực phẩm hữu cơ thật và họ ghi nhãn hữu
cơ trên đó. Tôi nghĩ chính quyền cần cải tiến công tác kiểm nghiệm. Nhưng giờ họ quá
bận với an toàn thực phẩm nên chả còn sức đâu mà lo cho thực phẩm hữu cơ nữa.
Với sự thú nhận này thì không có gì đáng ngạc nhiên khi Walmart, Whole Foods, và các
nhà bán lẻ khác phát hiện các sản phẩm tưởng là "hữu cơ" của Trung Quốc nhiễm đầy thuốc
trừ sâu.
Bệnh cứng miệng vì đỗ xanh tại Nhật
Không phải chỉ có Hoa Kỳ xơi phải chất độc Trung Quốc. Hãy xem điều gì xảy ra với một
nhà phân phối thực phẩm Nhật Bản nhập khẩu trên 50.000 kiện đỗ xanh Trung Quốc được
cho là “tươi ngon” từ công ty thực phẩm Yên Đài Bắc Hải của tỉnh Sơn Đông. Sau khi những
người tiêu dùng bị nôn mửa rồi bị cứng miệng, các viên chức của Bộ Y tế Nhật Bản đã tìm
thấy nồng độ thuốc trừ sâu độc hại có trong đỗ xanh cao gấp gần 35.000 lần nồng độ cho
phép!
____________________
Dĩ nhiên, chúng ta có thể ghi lại hết chuyện này sang chuyện khác về “cái chết bởi thuốc
độc Trung Quốc”. Chẳng hạn như vụ ở châu Âu liên quan đến Vitamin A nhiễm vi trùng suýt
nữa thì được dùng pha chế sữa dành cho trẻ sơ sinh. Người ta đã tìm thấy các viên vitamin
tổng hợp lẫn tạp chất chì, mật ong, tôm nhiễm thuốc kháng sinh. Vụ việc tai tiếng đã đăng tải
ầm ĩ về loại xi-rô ho rẻ tiền chứa chất chống đông đã giết hại hàng ngàn người trên thế giới.
Những thí dụ như thế này chỉ có ích nếu chúng giúp ta hiểu ra những vấn đề to lớn hơn.
Vấn đề to lớn cuối cùng chúng tôi muốn minh họa bằng ví dụ sau đây về ngành nuôi cá ở
Trung Quốc: trong bối cảnh các vấn đề môi trường liên quan đến thực phẩm và dược phẩm
Trung Quốc vẫn đang hiện diện cùng với hành vi thiếu đạo đức của các doanh nhân Trung
Quốc hoành hành ở khắp nơi, thì việc Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, Cục
quản lý An toàn và Thực phẩm châu Âu cũng như Ủy ban An toàn Thực phẩm Nhật Bản kiểm
soát được các sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc hầu như là bất khả thi. Trong thực tế, câu
chuyện làm thế nào mà các nhà nuôi trồng thủy sản Trung Quốc đã đè bẹp các đối thủ cũng
như các nhà chức trách về an toàn thực phẩm đại diện cho một thế giới thu nhỏ các sai lầm
của việc phụ thuộc vào thực phẩm và thủy sản Trung Quốc!
Không chỉ có người Trung Quốc sống trong điều kiện chen chúc
Các dòng nước của chúng tôi ở đây quá bẩn. Đơn giản là vì có quá nhiều cơ sở nuôi trồng
thủy sản trong vùng này. Tất cả họ đều xả nước bẩn ra đây, làm ô nhiễm các trang trại
khác.
—Triệu Diệp, nông dân nuôi lươn và tôm ở Phúc Kiến, Trung Quốc.
“Câu chuyện thủy sản” Trung Quốc không may lại hoàn toàn là sự thật này bắt đầu ở miền
Đông Nam Hoa Kỳ, nơi mà trong những năm 90 việc nuôi cá da trơn miền Nam là một trong
những câu chuyện thành công lớn của ngành thủy sản Mỹ. Thế rồi con rồng châu Á bước vào.
Như chúng ta sẽ thảo luận kỹ hơn trong Phần II,”Những vũ khí hủy diệt việc làm”, các
doanh nghiệp Trung Quốc kiếm lợi nhuận bằng mọi trò lừa đảo trong kinh doanh, và các cơ sở
nuôi thủy sản của Trung Quốc không phải là ngoại lệ. Thật vậy, bắt đầu vào những năm đầu
của thế kỷ 21, dưới sự tấn công dữ dội của ngành xuất khẩu được trợ cấp của Trung Quốc,
nhiều cơ sở nuôi trồng thủy sản Hoa Kỳ ở các tiểu bang như Louisiana, Mississippi, và
Alabama đã thực sự hoàn toàn biến mất.
Ngày nay, Trung Quốc là nhà cung cấp thủy sản nuôi số một thế giới và chiếm lĩnh các thị
trường cá da trơn, cá rô phi, tôm, và lươn. Tuy nhiên, các cơ sở nuôi trồng thủy sản Trung
Quốc cho chúng ta một hình ảnh thôn quê không yên bình và không hòa hợp với thiên nhiên.
Hơn thế nữa, họ còn tạo ra một cơn ác mộng của sự bẩn thỉu kinh người như dưới địa ngục.
Sự bẩn thỉu của các cơ sở thủy sản bắt đầu bằng sự kiện chỉ có dưới một nửa nước Trung
Hoa là có cơ sở xử lý nước thải. Vậy thì cái cách thức mà những thứ do người thải ra nàycùng
với không biết bao nhiêu thuốc trừ sâu, phân bón, bùn than, thuốc kháng sinh, thuốc
nhuộm, và các chất gây ô nhiễm khác - tìm được đường đến bữa cơm tối thứ sáu ở nhà bạn
thật đáng để chúng ta được biết.
Con đường dẫn đến chứng đau bụng này bắt đầu từ thượng nguồn sông Dương Tử, chảy
dài hơn 3.000 dặm đường sông đến đồng bằng phía đông Trung Quốc. Và chính tại đây, phần
lớn thủy sản nhiễm bẩn được nuôi để xuất sang Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và các nước khác.
Nằm dọc theo dòng Dương Tử, những thành phố lớn đang phát triển như Thành Đô và
Trùng Khánh đổ thẳng ra sông hàng tỷ tấn chất thải chưa qua xử lý từ người, động vật và cả
chất thải công nghiệp. Đống độc hại này sau đấy lại có thêm thời gian để lên men và rữa ra
khi dồn về hồ chứa đằng sau đập Tam Hiệp không lồ phía bên dưới Trùng Khánh.
Chuyến đi ba ngày bằng du thuyền “hạng sang” xuôi dòng Dương Tử từ Trùng Khánh đến
đập Tam Hiệp - như nhiều du khách Mỹ vẫn thường đi- thực ra là để nếm trải cơn ác mộng về
môi trường đang bị đe dọa. Nước hồ ánh lên một màu xanh kỳ quái và thỉnh thoảng bốc mùi
hôi hám dưới một đám khói thường trực từ những nhà máy chạy bằng than đá. Giống như
“con chó không sủa” của Sherlock Holmes, sự thiếu vắng hầu như hoàn toàn của các giống
chim le le, rùa, và loài vật lưỡng cư-chưa kể đến những con cá heo sông màu hồng một thời
trước đây thường vui đùa và là biểu tượng của dòng sông nay đã tuyệt chủng- cho thấy mức
độ ô nhiễm nghiêm trọng của một trong những con sông -và là nguồn cung cấp nước ngọt- lớn
nhất Trung Quốc.
Còn hỏi tại sao câu chuyện này lại liên quan đến thủy sản Trung Quốc mà bạn ăn ở Mỹ,
hãy nhớ rằng chính những đống mùn rác trên dòng Dương Tử, cũng như nước từ những con
sông Châu Giang và Hoàng Hà bất hạnh, đang đổ vào những cơ sở nuôi trồng thủy sản xuất
khẩu ở bờ Đông Trung Quốc. Lẽ dĩ nhiên, vì lươn, cá, tôm của Trung Quốc được nuôi trong
điều kiện độc hại như vậy, các loài này sẽ bị nhiễm đủ loại vi trùng và ký sinh trùng.
Học giả Trung Quốc Liu Chenglin ghi nhận:
Các điều kiện để nuôi trồng thủy sản ở Trung Quốc thật tệ hại: Những người sản xuất dồn
chặt vào bể nuôi hàng ngàn loại cá, tôm để có sản lượng cao nhất. Điều này tạo ra một
lượng lớn chất thải làm ô nhiễm nước và truyền những bệnh có thể giết hết cả mẻ cá nếu
không được xử lý. Cho dù căn bệnh không giết hết tôm cá trong bể nuôi, thì những loại vi
trùng còn đấy như Vibrio, Listeria, hay Salmonella vẫn có thể làm cho những người ăn
phải tôm cá bị nhiễm bệnh.
Để xử lý điều kiện nuôi, những người nuôi cá Trung Quốc thường bơm đủ loại kháng sinh,
kháng nấm, thuốc kháng vi rút và thuốc nhuộm bị cấm vào nước đã bị ô nhiễm. Những độc
chất này, bao gồm từ chất nhuộm màu lục malachit, chloramphenicol, fluoroquinolones cho
tới nitrofurans, thuốc ngừa thai, thuốc tím gentian không tránh khỏi việc ngấm vào thịt sinh
vật. Chúng có thể gây ra đủ thứ bệnh từ ung thư, các bệnh hiếm gặp như bệnh thiếu máu cho
tới việc làm suy giảm khả năng sử dụng kháng sinh chữa bệnh của cơ thể con người.
Trên cả những sự vi phạm trắng trợn này, các nhà máy chế biến thủy sản Trung Quốc còn
thường xuyên dùng những chất như khí carbon monoxide để làm cho miếng fi-lê cá có màu
đỏ tươi. Việc này không những làm tăng vẻ ngoài hấp dẫn của sản phẩm mà còn che dấu được
những sản phẩm đã hư hỏng. Bạn hãy nhớ kỹ trò lừa đảo nhỏ mọn này mỗi khi bạn thấy một
miếng cá Trung Quốc đỏ tươi và nghĩ rằng nó được “đông lạnh lúc còn tươi nguyên”.
Tất nhiên là ở Trung Quốc, “cái gì dân Mỹ dùng được thì thường lại không phải là cái mà
dân Tàu dùng được”. Thật vậy, cái kiểu “tô son điểm phấn” này chịu những hình phạt rất nặng
nếu dùng cho thủy sản phục vụ thị trường nội địa Trung Quốc.
Bây giờ là điểm quan trọng hơn trong câu chuyện về thủy sản Trung Quốc- và mới thực sự
là điều duy nhất bạn cần nhớ: Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ thiếu nhiều
nhân viên đến nỗi mặc dù họ kiểm soát 80% nguồn cung thực phẩm của Mỹ, họ chỉ có thể
kiểm tra dưới 1% thực phẩm nhập khẩu. Đúng là bởi lý do này mà mỗi khi bạn ăn bất cứ thứ
gì xuất xứ từ Trung Quốc thì có nghĩa là bạn đang chơi “trò may rủi với thức ăn Trung Quốc”
đấy. Và chính phủ Trung Quốc cũng như nhà đương cục Hoa Kỳ đều không thể bảo đảm an
toàn cho bạn được!
Bán than giả cho Newcastle[2]
Một vài công ty Trung Quốc hiện đang sản xuất và bán số lượng lớn gạo giả cho những
dân làng không mảy may nghi ngờ. Theo một báo cáo đăng trên tờ Tuần san Hong Kong
ấn bản tiếng Hàn, những người sản xuất đã trộn khoai tây, khoai lang và nhựa công
nghiệp để làm gạo giả.
—Natural News
Chúng tôi có thể sẽ thiếu trách nhiệm khi kết thúc chương này mà không chia sẻ với bạn
hai trong số những ví dụ về trò giả mạo sản phẩm vô liêm sỉ gần đây của Trung Quốc. Những
ví dụ này đưa ra lời cảnh báo là nếu các doanh nhân Trung Quốc sẵn sàng làm giả đối với dân
chúng của họ, thì sao chúng ta lại mong họ cung cấp cho mình những sản phẩm, thực phẩm và
dược phẩm an toàn?
Ví dụ thứ nhất là về âm mưu làm gạo giả bán cho dân quê nghèo. Trong trò lừa lợi dụng
lòng tin của người dân này, những kẻ làm giả trộn một hỗn hợp khoai tây và khoai lang rồi ép
khuôn thành hình những hạt gạo. Sau đó nhựa tổng hợp được thêm vào để giữ nguyên hình
cho hạt gạo. Kết quả là bạn có thể nấu thứ gạo này hàng giờ mà nó vẫn cứng và giòn. Một
viên chức của Hiệp hội Nhà hàng Trung Quốc cho rằng ăn ba bát gạo quỉ quái này cũng bằng
nuốt hết một cái túi plastic. Và bạn có cảm giác cám gạo đã đóng cứng trong ruột mình
Trong ví dụ thứ hai thì âm mưu được thực hiện trong những tỉnh lớn của Trung Quốc, bao
gồm các tỉnh Cam Túc, Hà Nam, Thanh Hải, Sơn Tây và Tứ Xuyên. Trong trò lừa đảo này,
người ta thêm hương vị và mùi thơm giả vào gạo thường để làm cho nó có hương vị giống
như loại gạo thơm Vũ Xương đắt tiền.
Chỉ cần thêm nửa ký hương thơm thì người chế biến gạo gian Trung Quốc có thể tạo mùi
hương cho 10 tấn gạo. Âm mưu này bị bại lộ khi các phương tiện truyền thông Trung Quốc
19
công bố một báo cáo thống kê khôi hài: Mỗi năm, nông dân trồng được 800.000 tấn gạo Vũ
Xương, nhưng bán ra thị trường những hơn 10 triệu tấn!
Không hề thấy một sự hối hận nào từ thủ phạm của những trò lừa đảo này. Khi buộc phải
đối chất, phát ngôn viên của một công ty bị bắt quả tang làm giả chỉ nói: "Gạo giả bán rất
chạy vì giá rẻ so với gạo thật”. Thật là những kẻ vô đạo đức không có tí lương tâm xã hội nào
cả.
Chương 3
Chết bởi đồ rẻ tiền Trung Quốc: Bóp nghẹt trẻ em của
chúng ta từ trong nôi
Amber Donnals đang ngồi trên hiên nhà mình bỗng nghe một tiếng nổ, kế theo sau là
những tiếng hét. Cô quay nhìn con trai mình, Bryan, 6 tuổi, đang chạy về phía cô, quần áo
trên người đang cháy, và ngọn lửa đang phun ra từ phía sau của ngôi nhà di động của gia
đình Donnals. Cháu đang lái chiếc xe địa hình ATV mới, được chế tạo tại Trung Quốc …
thì bất ngờ nó tăng tốc và lồng lên mất kiểm soát… Chiếc xe bốn bánh màu đỏ dung tích
110cc đã chút nữa đâm vào một bình khí propan trước khi đâm vào chiếc xe moóc và bốc
cháy.
- St. Louis Post-Dispatch
Chẳng có gì buồn cười về câu chuyện hãi hùng này; may thay cậu bé Bryan đã sống sót
sau khi bị bỏng nặng. Tuy nhiên, các bạn vẫn nên biết nhận xét hài hước hoàn toàn không cố ý
của ông nội Bryan sau tai nạn bởi vì nó phản ánh tính dễ lãng quên hiện nay của quá nhiều
khách hàng người Mỹ về mối đe dọa của “đồ rẻ tiền Trung Quốc”. Ông Tim Donnals, người
đã mua chiếc xe địa hình cho đứa cháu đáng thương, nói: “Tôi đã không nghĩ rằng nó sẽ có
thể nổ tung, nếu không tôi đã chẳng mua nó”. Quả vậy.
Vâng, chúng tôi xin cảnh báo bạn rằng từ nay trở đi, bất cứ khi nào bạn mua cái gì từ
Trung Quốc, bạn phải lường trước về điều xấu nhất. Đó chính là vì các nhà sản xuất Trung
Quốc có một lịch sử cực dài về đồ rẻ tiền có thể nổ tung vào ban đêm hay ban ngày, bốc cháy
và vỡ tan, gây chấn thương và đau đớn. Dưới đây chỉ là một số ví dụ nhỏ về vô số các tai họa
có thể xảy đến cho bạn, gia đình bạn, hàng xóm của bạn, đồng nghiệp của bạn, hay bạn bè của
bạn nếu bạn bạn vẫn lơ đãng về các mối hiểm nguy như ông nội của Bryan:
• Bạn bị gãy xương cổ khi cái chắn bùn hỏng trên chiếc xe đạp của bạn rơi xuống lốp xe
và bạn ngã lộn qua ghi-đông.
• Đứa con trai tuổi thiếu niên của bạn chơi bóng chày và nhận một quả bóng bay lạc ngay
vào miếng giáp bảo vệ "của quý" của cậu ấy – miếng giáp vỡ tan khi quả bóng va vào,
để lại vết thương đau đớn và vết bầm tím.
• Một vị khách đến cùng xem trận bóng bầu dục Super Bowl của bạn bị bỏng nặng khi
cầm phải chiếc điều khiển TV từ xa nóng rẫy.
• Ngôi nhà của hàng xóm liền tường của bạn bị cháy rụi vì mạch điện trong một chiếc
quạt bị chập.
• Người bạn tốt nhất của bạn bị giết như trúng đạn ghém khi chiếc điện thoại di động
trong túi ngực anh ta bị nổ và đẩy mảnh xương vỡ đâm vào tim anh ta.
Câu hỏi hiển nhiên nảy sinh từ những câu chuyện xuất phát từ hầm mộ của con Rồng Sản
xuất Trung Quốc như trên là tại sao chúng ta lại không được bảo vệ khỏi vô số mối hiểm nguy
đó? Câu trả lời nằm trong sự phân tích chi tiết năm hàng phòng ngự chính được cho là đang
bảo vệ bạn và gia đình bạn khỏi những việc ghê tởm đó.
Hàng phòng vệ thứ nhất phải là các công nhân Trung Quốc lắp ráp các sản phẩm của bạn.
Những người công nhân của dây chuyền lắp ráp bị làm việc quá sức, trả lương thấp, đào tạo
kém, và thường bị lạm dụng trong “thiên đường của công nhân” Trung Quốc sẽ không thể
thực hiện quy trình đảm bảo chất lượng mà người công nhân ở Nhật Bản, Mỹ và châu Âu vốn
coi là tránh nhiệm đương nhiên. Sự thật là, việc dừng một dây chuyền sản xuất ở Trung Quốc
để khắc phục một vấn đề về chất lượng có thể khiến bạn bị đuổi việc. Trong cuốn sách kể
chuyện tuyệt vời của mình, Chế tạo tồi tại Trung Quốc, tác giả Paul Midler đã lưu ý rằng việc
báo cáo về các lỗi chất lượng rất có thể làm cho người phát hiện lỗi bị dán cho cái nhãn là “kẻ
thù của nhà nước”.
Hàng phòng thủ thứ hai của bạn phải là chính các nhà sản xuất Trung Quốc. Họ phải có
một động cơ mạnh trong việc sản xuất ra các sản phẩm an toàn, ít nhất cũng là vì bạn sẽ kiện
họ nếu họ không làm vậy. Ôi, nhưng gượm đã. Chúng tôi quên chưa nói cho bạn biết. Ngay cả
khi bạn có thể tìm thấy một công ty Trung Quốc có lỗi để quy tội vào đó – một nhiệm vụ rất
khó khăn - thì nhiều khả năng bạn vẫn không thể kiện họ ra trước một tòa án Mỹ hay Trung
Quốc. Trong những trường hợp cực hiếm bạn có được một phán quyết pháp lý, hãy thử đòi lại
tiền xem. Ngay cả việc gửi trả lại sản phẩm lỗi để yêu cầu sửa lại cũng gần như bất khả thi,
bởi vì các quy định hải quan Trung Quốc chống lại việc “nhập khẩu hàng khuyết tật” sẽ rất có
lợi cho nhà sản xuất. Mấu chốt ở đây là: Trách nhiệm pháp lý chỉ chảy xuyên qua Thái Bình
Dương theo dòng một chiều.
Về lớp phòng thủ thứ ba chống lại đồ rẻ tiền Trung Quốc, đó chính ra phải là hệ thống luật
pháp Trung Quốc. Lại chúc bạn gặp may với điều đó. Bộ máy quan liêu về an toàn sản phẩm
của Trung Quốc không chỉ đơn giản là thiếu nhân sự. Nó được xếp hạng như là một trong
những hệ thống tham nhũng nhất thế giới. Đó không chỉ là các thanh tra Trung Quốc có thể bị
mua với giá vài hào một tá. Nó cũng còn là do nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đang chế tạo
những thứ đồ rẻ tiền chết người lại được sở hữu bởi chính phủ - và đó sẽ là một ngày trời xanh
nắng đẹp ở Bắc Kinh trước khi chính phủ tự kiện chính mình.
Còn hàng phòng vệ thứ tư phải chính là những thanh tra biên giới của Mỹ và các cơ quan
bảo vệ khách hàng. Tuy nhiên, buồn là cái mà các cảnh sát sản phẩm Mỹ có điểm chung với
phía công an Trung Quốc là vấn đề thiếu nhân viên. Như chúng ta đã thấy ở Chương 2 “Chết
bởi thuốc độc Trung Quốc”, đến nay thường chỉ có 1% thực phẩm Trung Quốc nhập vào Mỹ
là được kiểm tra. Như bạn sẽ sớm thấy thôi, chúng ta có một vấn đề tương tự khi nói đến các
cơ quan như là Ủy ban An toàn sản phẩm tiêu dùng Hoa Kỳ.
Còn đây là hàng phòng thủ thứ năm và cuối cùng của bạn: các công ty Mỹ đang nhồi đầy
các kênh bán lẻ Mỹ với các đồ nhập khẩu Trung Quốc rẻ tiền trong khi họ được cho là phải
thực hiện những phép thử nghiêm khắc để kiểm soát chất lượng. Vấn đề đặc biệt rắc rối ở đây
không chỉ là sự thơ ngây của quá nhiều công ty Mỹ quá sẵn sàng tin vào người Trung Quốc,
mong họ tự thanh kiểm tra các nhà máy của chính họ. Mà vấn đề còn là quá nhiều công ty Mỹ
sẵn sàng nhanh chóng phủ nhận tội lỗi hoặc thậm chí che giấu các vấn đề bất cứ khi nào sự
việc trở nên tồi tệ. Này, chúng tôi đang nói về bạn đấy, Walmart ạ, trong số nhiều công ty điển
hình khác!
Vậy thì, bạn thân mến, xin hãy đọc chương này và sau đó lau nước mắt khi chúng tôi thết
đãi bạn hết câu chuyện này đến câu chuyện khác về vô số sản phẩm Trung Quốc mà chúng có
thể gây đau ốm, làm thương tật, hay kết liễu đời bạn. Thế thì, một khi bạn đọc hết chương này,
hãy lau khô nước mắt và hãy gọi, viết, hoặc email cho nghị sĩ của bạn. Đã đến lúc tất cả chúng
ta phải đứng lên như nhân vật Peter Finch đã làm trong phim Network và gào to lên: “Chúng
ta điên lắm rồi, và chúng ta nhất định sẽ không mua “đồ rẻ tiền Trung Quốc” nữa!”
Hồ sơ Kinh hãi của Trung Quốc về An toàn Sản phẩm
Nhập khẩu từ Trung Quốc. Tiết kiệm tiền. Mất mạng sống.
- Leslie LeBon
Trước khi chúng tôi giải thích tại sao các nhà sản xuất Trung Quốc lại có xu hướng mạnh
chế ra các thứ hàng rẻ tiền chết người, điều quan trọng là phải bóc trần một trong những
chuyện hoang đường ưa thích của những kẻ biện hộ Trung Quốc, rằng các sản phẩm Trung
Quốc cũng an toàn như các quốc gia khác. Một sự thật không thể tranh cãi ở đây là, trong khi
mọi quốc gia thỉnh thoảng sản xuất ra những sản phẩm có lỗi và nguy hiểm – ngay cả một
công ty như Toyota được biết đến với chất lượng siêu đẳng của nó mà đôi khi cũng có lộn xộn
lớn – thì tất cả sản phẩm Trung Quốc lại cùng tạo ra một thứ hạng riêng của chúng.
Để chứng minh điều này, chúng tôi có thể trích dẫn cho bạn hết dữ liệu thống kê này đến
số liệu thống kê khác. Tuy nhiên, việc lật lại nhanh hồ sơ báo cáo an toàn sản phẩm của Trung
Quốc ở châu Âu chắc là cũng quá đủ.
Thử nhìn xem trong năm 2009, Trung Quốc phải nhận tất cả đến 58% số cảnh báo an toàn
sản phẩm từ các nhà hành pháp châu Âu, trong khi đó chỉ có 2% số hàng xuất khẩu của Mỹ
sang châu Âu là bị phất cờ phạt. Và xin lưu ý: Số lượng hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang
châu Âu chỉ lớn hơn chút ít so với Mỹ: 18% là của Trung Quốc so với 13% là của Mỹ. Một
phép tính đơn giản với những tỷ số này cho thấy rằng các sản phẩm của Trung Quốc đã bị
phất cờ cảnh cáo vì vi phạm an toàn với tỷ lệ 22 lần cao hơn so với Mỹ.
Và bây giờ là yếu tố thắt nút. Mặc cho các cố gắng mạnh mẽ bởi Liên minh châu Âu (EU)
nhằm cải thiện sự tuân thủ chất lượng sản phẩm của Trung Quốc – kể cả một quá trình kiểm
tra đặc biệt cho các hàng hóa Trung Quốc và gửi các thanh tra châu Âu đến Trung Quốc để
huấn luyện các viên chức chính phủ về các tiêu chuẩn an toàn sản phẩm – Trung Quốc đã vẫn
cố gắng để vượt qua chính mình bằng cách đạt thêm thành tích sững sờ là 61% của tất cả các
cảnh cáo của EU trong năm 2010.
Còn đây là một điểm rộng hơn: Bạn không thể tin các nhà hành pháp Trung Quốc sẽ bảo
vệ bạn. Thực tế, hầu như đến một nửa số lần khi mà các nhà hành pháp châu Âu đưa ra cảnh
báo các đối tác Trung Quốc về một khuyết tật sản phẩm hay vi phạm an toàn, thì người Trung
Quốc chẳng làm gì cả. Không. Zero. Tịnh không! Lý do chính: các quan chức chính phủ
không thể truy xuất và buộc tội nhà sản xuất Trung Quốc chịu trách nhiệm vì một vụ hàng
kém chất lượng. (Đây là một lợi thế tình huống rất đáng kể cho các doanh nghiệp Trung Quốc,
hoặc đây là một phép thử thực sự cho tính cách không đáng tin cậy của quá nhiều nhà máy
“tâm địa đen tối” của Trung Quốc).
Tại sao các nhà sản xuất Trung Quốc lại làm ra nhiều đồ rẻ tiền
đến vậy
Chỉ có người Trung Quốc mới có thể biến một ghế sofa bằng da thành một bồn tắm axít,
một giường cũi trẻ em thành một vũ khí giết người, và một miếng pin điện thọai di động
thành một mảnh đạn xuyên tim.
- Ron Vara
Bây giờ, khi chúng ta biết rằng Trung Quốc sản xuất ra các hàng hóa nguy hiểm hơn bất
cứ quốc gia nào trên thế giới ngay cả sau khi đã điều chỉnh cho thị phần thị trường toàn cầu
khổng lồ của nó, sẽ là có ích nếu chúng ta đào sâu hơn chút nữa để xét xem tại sao điều đó lại
xảy ra. Vì chúng tôi ngay bây giờ sẽ cho bạn thấy trong một loạt các “lò chế đồ rẻ tiền” Trung
Quốc, các vấn đề trải khá rộng, từ các phương pháp sản xuất cẩu thả và sự ngu si tệ hại, cho
đến các trò chơi bất chính hơn của sự “Làm hàng giả Trung Quốc” và một trò tiêu khiển mang
tính quốc gia của những tâm địa đen tối của Trung Quốc mà chúng ta gọi là “Sự lừa bịp Chất
lượng”.
Trách tội sản xuất cẩu thả: Vách thạch cao chống thấm Trung Quốc khiến
nhiều người Mỹ thấm đòn
Khi Bill Morgan, một viên cảnh sát về hưu, chuyển đến ngôi nhà mơ ước mới xây của
mình ở Williamsburg, bang Virginia. thì vợ và con gái của ông đã bị mắc chứng chảy máu
cam và đau đầu thường xuyên. Có một thứ mùi hôi hám nặng ngự trị ngôi nhà. Tất cả các
đồ kim loại bên trong nhà đều bị ăn mòn hay biến màu thành đen. Trong một thời gian
ngắn, ông Morgan đã phải chuyển nhà. Chứng chảy máu cam và đau đầu có ngưng,
nhưng các hậu quả về tài chính đã đẩy ông đến sự phá sản.
- Thời báo New York
Trường hợp gây tò mò của vách thạch cao Trung Quốc gây ăn mòn cung cấp cho ta một
bài học điển hình về nghệ thuật của các phương pháp làm hàng giả Trung Quốc. Hàng triệu
tấm vách thạch cao có nghi vấn hóa ra đã bị nhiễm bẩn bởi các hợp chất chứa lưu huỳnh gây
ăn mòn khi lần đầu tiên các nhà sản xuất Trung Quốc bắt đầu sử dụng loại thạch cao dư nhiều
lưu huỳnh có giá rẻ hơn. Sau đó, để tiết kiệm và kiếm nhiều tiền hơn nữa, các nhà sản xuất đã
cắt giảm thạch cao bằng vật liệu tro bay thải ra từ nhà máy nhiệt điện dùng than chứa nhiều
lưu huỳnh đầy tai tiếng của Trung Quốc. Như một lời chào lăng mạ cho toàn bộ quá trình sản
xuất cẩu thả này, sau đó các tấm vách thạch cao gây ăn mòn được trộn lẫn và chuyển bằng tàu
thủy đến Mỹ mà không được giám sát hay thử nghiệm đúng đắn.
Để cho rõ hơn ở đây, chất nhiễm bẩn lưu huỳnh trong sản phẩm vách thạch cao Trung
Quốc không chỉ khiến cho không khí trong nhà có mùi giống như trứng thối và tấn công hệ
thống hô hấp. Các khí chứa lưu huỳnh còn rất mạnh đến nỗi chúng ăn mòn các đường ống,
khiến cho các đồ gia dụng và các máy sưởi - làm mát - thông gió bị hỏng, biến đồ trang sức
bằng bạc trở nên đen, và giết chết các thú nuôi trong nhà.
Thực tế, sản phẩm vách thạch cao Trung Quốc nhiễm bẩn đã được tìm thấy trong khoảng
100.000 ngôi nhà mới của Mỹ ở ít nhất là hàng tá tiểu bang. Những bang bị ảnh hưởng nặng
nhất là những bang có khí hậu nóng và ẩm, vì chúng tạo thuận lợi cho việc phát sinh các khí
chứa lưu huỳnh.
Bang Florida là tâm điểm của khủng hoảng – với ưu điểm duy nhất là nó trở thành “gói
kích thích kinh tế theo thuyết Keynes” không cố ý nhưng có hiệu quả đối với nền kinh tế địa
phương. Quả thực, ngành kinh doanh thay thế vách thạch cao Trung Quốc nhiễm độc đã bùng
phát. Nghị sĩ Robert Wexler (đảng Dân chủ - bang Florida) nói: “Florida là vô cùng nhạy cảm
với bão, và cuộc khủng hoảng này giống như một cơn bảo thầm lặng. Nguyên cả những khu
dân cư đang bị quét sạch…”
Và khi nói về các cơn bão, người dân của bang New Orleans cũng nhận lãnh một phần
không kém từ hậu quả của đồ rẻ tiền Trung Quốc này trong quá trình tái thiết sau cơn bão
Katrina. Ngay cả huấn luyện viên trưởng của đội bóng bầu dục New Orleans Saints, ông Sean
Payton, cũng đã phải dời khỏi ngôi nhà của mình ở Mandeville, Louisiana. Sao lại có thể có
trúng một cú đánh kép như thế được?
Rõ ràng là, vách thạch cao được cho là “rẻ” đó của Trung Quốc đã làm cho các chủ hộ ở
Mỹ thiệt hại khoảng 15 tỷ đô la chưa kể giá mua gốc. Đó là vì chi phí phục hồi cho mỗi ngôi
nhà phải mất đâu đó 100.000 USD đến 250.000 USD. Tất nhiên, đại đa số các nhà sản xuất
Trung Quốc có liên quan đã không chỉ từ chối hoàn tiền; như đã nói trong ví dụ về châu Âu ở
trên, hầu hết trong số họ thậm chí đã không thể truy xuất được.
Tương tự, phí tổn đối với những người nộp thuế cũng rất khắc nghiệt. Để điều tra vụ xìcăng-
đan, Ủy ban An toàn sản phẩm tiêu dùng đã phải chịu các chi phí tuân thủ cao nhất trong
cho các chủ hộ bị ảnh hưởng có thể thanh toán hết được phí tổn của những hư hỏng và sửa
chữa nhà có lắp vách thạch cao. Đúng thôi, các bạn: Tất cả chúng ta đang chi trả cho cú lừa
đảo vách thạch cao này trong hóa đơn thuế của mình, dù chúng ta đã không liên quan trực tiếp
đến vụ việc. Nếu đã từng có một bài học mà hàng hóa Trung Quốc rẻ nhưng mà không rẻ, thì
đó chính là đây. Nếu đã từng có sự xác nhận cho tuyên bố rằng “tiền nào của nấy”, thì đó
cũng chính là đây.
Trách sự ngu dốt đơn thuần: Bạn có muốn bị bệnh chàm Eczêma vì cái ghế
xô-pha đó không?
Một đêm tôi thấy cậu bé với khuôn mặt đầy máu bởi vì cậu bé đã gãi lên mặt mình trong khi
ngủ. Chúng tôi đã phải đeo găng tay cho cậu bé.
- Rebecca Lloyd-Bennett
Khi các phương pháp sản xuất cẩu thả ít ra đã là nguồn gốc của một số vấn đề với đồ rẻ
tiền Trung Quốc, thỉnh thoảng đó chỉ là sự ngu dốt đơn thuần. Làm sao bạn có thể giải thích
cách khác cho việc sử dụng một trong những chất gây dị ứng mạnh nhất từng biết đến trong y
khoa – chất dimethyl fumarate – trong việc sản xuất các mặt hàng da để bọc ghế xô-pha và các
đồ gỗ trong nhà khác?
Tấn trò Chết dưới tay Trung Quốc đặc biệt này đã bắt đầu trong những nhà kho nóng và
ẩm của Quảng Đông. Đó là một tỉnh bên bờ biển phía nam Trung Quốc gần với Hồng Công
và là một địa danh mà người Mỹ nói chung thường nhắc đến với tên gọi Canton.
Để chống mốc nảy nở trên da thuộc chưa đủ chín dùng để làm gối và đệm, một nhóm các
nhà sản xuất đồ nội thất của Trung Quốc đã bắt đầu xử lý hàng hóa da thuộc của họ bằng chất
dimethyl fumarate. Chất “DMF” này là một hóa chất cực mạnh mà nó có thể làm bỏng các
nạn nhân của nó xuyên qua cả quần áo, và nó thậm chí ở nồng độ rất thấp cũng có thể tạo ra
triệu chứng eczêma loang rộng khiến rất khó điều trị.
Khúc quanh thú vị hơn nữa trong câu chuyện ngớ ngẩn và ngày càng ngu ngốc này là cách
thức các nhà sản xuất áp dụng chất DMF. Họ cho nó vào các túi nhỏ bên trong các tấm đệm
da với suy nghĩ rằng chất diệt mốc có thể được thoát ra bất cứ khi nào nhiệt độ tăng lên quá
cao trong nhà kho của họ hoặc dọc đường vận chuyển đến thị trường. Cái mà những kẻ đần
độn Quảng Đông này không tính đến là chất DMF cũng có thể được thoát ra do nhiệt của cơ
thể khi con người ngồi lên ghế xô-pha, và các đồ nội thất yêu thích của họ. Và khi DMF được
giải phóng, y như là hàng ngàn người tiêu dùng từ Phần Lan, Pháp, Ba Lan, Thụy Điển, và
Vương quốc Anh đã bị bỏng da bởi đồ đạc trong nhà của họ. Chỉ riêng ở Anh, gần 2.000 nạn
nhân đã “phải chịu những chứng bệnh về da hoặc mắt nghiêm trọng, khó thở, hay các biến
chứng y học khác”.
Đối với quá nhiều “cái chết bởi đồ rẻ tiền Trung Quốc”, trẻ em bé bỏng có lẽ phải gánh
chịu nhiều nhất. Bé trai Anh tên là Archie Lloyd-Bennett đã bị bỏng trên hầu khắp cơ thể.
Trong một diễn biến đau lòng, em bé gái Xcốt-len 3 tuổi tên là Angel Thomson đã bị bỏng tệ
tới mức các bác sĩ nghi đứa bé đã bị cố tình đốt bằng lửa thuốc lá. Với sự nghi ngờ đó, bác sĩ
bệnh viện đã liên lạc với Sở Dịch vụ xã hội để báo cáo khả năng một ca con cái bị hành hạ bởi
bố mẹ; trước khi thủ phạm Trung Quốc thực sự bị phát giác, mẹ của Angel là Ann đã được
một phen hoảng hốt vì sợ con gái bà sẽ bị cách ly khỏi mẹ.
Với phần kết hiện có thể đoán được của câu chuyện này: Khi một quan tòa ra lệnh cho các
nhà kinh doanh Anh đã bán thứ hàng bọc da gây chết người kia phải trả 32 triệu đôla Mỹ cho
các nạn nhân, thì các nhà sản xuất Trung Quốc biến mất một cách vô hại – đó là một điều sỉ
nhục đối với tri giác của chúng ta và cả xứ Xcôt-len.
Trách tội làm hàng giả #1: Không thể làm cho chì của Trung Quốc biến mất
Ngày mồng 2 tháng Tám, Mattel thu hồi 1,5 triệu đồ chơi Trung Quốc của hãng Fisher-
Price, bao gồm cả các nhân vật yêu thích như Nhà thám hiểm Dora, Chim Lớn, và Elmo –
vì chúng có chứa sơn pha chì. Vào tháng 6, khoảng 1,5 triệu đồ chơi tầu hỏa gỗ nhãn hiệu
Thomas & Friends, nhập khẩu từ Trung Quốc, bị thu hồi do vấn đề sơn chứa chì. Chì là
độc tố nếu trẻ nhỏ cho vào miệng.
- MSNBC.com
Chúng ta đã làm quen với vai trò của sự sản xuất sản phẩm kém chất lượng Trung Quốc
trong việc tạo ra thực phẩm và thuốc gây chết người. Chúng ta đã thấy trong Chương 2 khi
các nhà kinh doanh có tâm địa đen tối Trung Quốc đã cắt giảm chi phí bằng cách cho thêm
các chất như melamine vào thức ăn cho vật nuôi và sun-phát chondroitin vào heparin. Tiếc
thay, các nhà sản xuất Trung Quốc lại chơi cái trò ấy với nhiều sản phẩm khác. Điều này thể
hiện rõ nhất trong cuộc chiến hiện tại nhằm đẩy các kim loại nặng như chì và cadmium xa
khỏi các giá hàng bán lẻ Mỹ.
Chì tấn công trẻ em nhỏ khốc liệt nhất bởi vì bộ óc và cơ thể đang phát triển của chúng
đặc biệt nhạy cảm với thậm chí những lượng tương đối nhỏ của kim loại nặng. Chỉ vì những
liều lượng chì nhỏ, những đứa trẻ có thể bị những thương tổn không hồi phục được, mà trong
cuộc sống sau này chúng sẽ sinh ra đủ thứ từ rối loạn thiếu sự tập trung và tính hiếu động thái
quá, cho đến hành vi phạm tội, phình não, và hư hại các bộ phận cơ thể quan trọng. Bởi vì trẻ
em chịu rủi ro nhiều nhất từ các tác động của chì, cho nên thật vô cùng đáng khinh rằng có
quá nhiều các sản phẩm Trung Quốc như vậy bị nhiễm chì lại nhắm đến trẻ em con cháu
chúng ta – cho dù nó là các đồ chơi Phố Vừng có tính hình tượng, đồ trang sức làm rộn ràng
trái tim tuổi thanh thiếu niên, hay các đoàn tàu bằng gỗ cổ điển.
Và nhân tiện, những kẻ làm giả mạo có tâm địa đen tối của Trung Quốc rất thích cho chì
vào sơn, bởi vì, mặc dù gây ra hư tổn não vĩnh viễn, thì sơn pha chì lại khô nhanh hơn rất
nhiều và do đó làm giảm đáng kể chi phí sản xuất. Chì cũng là một chất dễ gia công giá thấp
thay thế cho các kim loại đắt hơn như nickel và bạc trong các sản phẩm như đồ trang sức và
nữ trang rẻ tiền.
Như đoạn trích của MSNBC ở đầu phần sách này chỉ ra, trường hợp điển hình cho các tai
ương chì Trung Quốc là công ty Mattel. Mấy năm trước đây nó đã dính vào một trong những
vụ bê bối sản phẩm đình đám nhất trong kỷ nguyên hiện đại – một vụ mà hàng triệu đồ chơi bị
thu hồi.
Một bài học quan trọng rút ra từ vụ thất bại do chì của Mattel là, ngược với cái niềm tin
chính của một số nhà biện hộ Trung Quốc, việc có kinh nghiệm làm ăn lâu dài của các công ty
Mỹ với Trung Quốc, hay việc họ tin tưởng họ đã phát triển mối quan hệ chặt chẽ với các nhà
cung cấp Trung Quốc chẳng có ý nghĩa gì cả. Các công ty như Mattel vẫn có thể bị lừa – và
con nít khắp thế giới vẫn có thể bị tổn thương.
Trách tội làm hàng giả #2: Cha ơi, thứ bột trên gì xe đạp ba bánh của con
vậy?
Khi nói về chì, chúng tôi có thể tắc trách nếu không chia sẻ với bạn câu chuyện nhỏ này
liên quan đến những xe đạp ba bánh Trung Quốc mà chúng đã được sơn bằng sơn bột chứa
một lượng chì lớn. Câu chuyện này là đặc biệt thú vị bởi vì nó minh họa làm thế nào mà đôi
khi tất cả chúng ta lại có thể bị biến thành nạn nhân bởi các “tội lỗi của sự bỏ sót” của các
công ty Mỹ đồng lõa.
“Câu chuyện Xe ba bánh” đặc thù này bắt đầu do những sự lo ngại về chất lượng sản
phẩm Trung Quốc năm 2007 khi một nhà bán hàng cho một khu trường học nội đô lớn đã
quyết định xét nghiệm chì cho các sản phẩm làm tại Trung Quốc. Những xét nghiệm này, trên
thực tế, đã phát hiện ra các xe ba bánh gây độc hại.
Với sự kiện đó, theo một giám đốc mua hàng của công ty vào lúc ấy, công ty đã đưa ra
một lệnh “dừng giao hàng” đối với tất cả các sản phẩm để tránh không cho chúng đến với
những người tiêu dùng khác. Sau đó công ty gửi toàn bộ số hàng còn lại của mình đến một
nhà bán hàng địa phương để cào bỏ lớp sơn bột khỏi từng chiếc xe và các xe ba bánh được
sơn lại. Đó là cách hành xử của doanh nghiệp đáng học tập.
Cái điều không đáng làm gương ở đây là “tội bỏ sót” sau đây: Theo vị nữ giám đốc bán
hàng, công ty đã không thông báo cho khu trường học về các xe ba bánh đã được giao. Theo
cô ấy biết, thì chưa từng có chiếc nào trong số xe đạp này được thu hồi.
Thực tế, một sự thu hồi có thể đã gây tốn kém đến phá sản cho công ty bán hàng và làm
hại đến mối quan hệ lâu dài với người tiêu dùng. Điều mà câu chuyện này, giống như nhiều
câu chuyện khác, minh họa là khi một hãng có tiếng của Mỹ làm ăn với một nhà sản xuất
Trung Quốc để tiết kiệm tiền, thì hãng thường sẽ tự thấy bị mắc vào một vị trí tự hại mình. Ít
nhất dựa trên câu chuyện này, bạn không nên tin cậy vào các công ty Mỹ rằng họ luôn luôn
“làm điều đúng đắn”.
Trách tội làm hàng giả #3: Nếu họ không thích chì, hãy cho họ ăn cadmium
Walmart nói hôm thứ Tư rằng họ đang dỡ bỏ toàn bộ một dây chuyền đeo cổ và vòng tay
nhãn hiệu Miley Cyrus khỏi các kệ hàng của mình sau khi các xét nghiệm thực hiện cho
hãng tin AP đã tìm ra rằng các đồ nữ trang chứa hàm lượng cao của kim loại cadmium
độc hại. … Walmart đã biết về cadmium trong đồ nữ trang nhãn hiệu Miley Cyrus, cũng
như trong một dây chuyền xuyến-vòng đeo tay khác vào hồi tháng Hai... nhưng vẫn tiếp
tục bán các thứ hàng đó.
- Hãng tin AP
Sau khi đã bị bắt lỗi nhiều trường hợp sử dụng chì bất hợp pháp, những kẻ tâm địa đen tối
Trung Quốc đã tìm ra một cách để làm giả các sản phẩm của họ bằng các kim loại nặng cũng
gây chết người tương đương khác nhưng khó bị phát hiện hơn, như antinomy, barium, và tệ
nhất trong tất cả là cadmium.
Trên thực tế, cadmium thực sự là một tổ hợp của tai ương. Là một chất gây ung thư đã biết,
nó có thể kích thích các phản xạ hô hấp nghiêm trọng như viêm phổi độc tính và chứng bệnh
đau phổi. Cadmium cũng có thể hút các chất khoáng ra khỏi xương, do đó gây ra cơn đau
xương sống và khớp trầm trọng trong khi làm xương dễ gẫy; và nó có thể gây ra rối loạn hoạt
động thận dẫn đến hôn mê.
Tất nhiên, độc tính ghê gớm của cadmium chưa từng làm cho những kẻ làm hàng giả
Trung Quốc dừng việc thay thế nó cho kim loại chì dễ bị phát hiện hơn. Hơn nữa, Trung Quốc
là nhà sản xuất kim loại này lớn nhất thế giới. Tiếc là, trong sự biến thái mới này của một trò
cua cá cũ, một số công ty lớn của Mỹ lại đã luôn sẵn sàng là những kẻ tòng phạm.
Ví dụ, vào năm 2010, hãng tin AP đã tiến hành một chiến dịch bí mật bằng cách cho tiến
hành một loạt các xét nghiệm độc lập trên các sản phẩm Trung Quốc. Những xét nghiệm này
đã tìm thấy sự có mặt của cadmium trong toàn bộ dòng đồ trang sức Miley Cyrus mà hãng
Walmart đã quảng cáo như là một món đặc biệt cho tuổi mới lớn. Không cắt nghĩa được – và
thật đáng khinh – Walmart đã không dừng việc bán các đồ trang sức mấy tháng trời với lý lẽ
rằng có thể sẽ là “quá khó để xét nghiệm các sản phẩm đã được bày trên kệ của hãng”. Trong
cùng năm 2010, Walmart đã bị phát giác việc bán các mặt dây chuyền cho trẻ em có pha
cadmium, được sản xuất để mô phỏng các nhân vật trong bộ phim Disney Công chúa và
Hoàng tử Ếch.
Trong một vụ tương tự, cửa hàng của hãng phim Warner Brothers ở Burbank, California,
đã bị bắt quả tang khi các cốc uống nước Wizard of Oz Tin Man của họ bị phát hiện được phủ
sơn chứa chì với mức độ cao hơn 1.000 lần mức cho phép của liên bang. Nồng độ chì cao
cũng được phát hiện trong các cốc Người dơi Batman và Siêu nhân Superman – trong khi lớp
men trang trí trong nhiều loại cốc cũng có các mức độ cadmium khá cao.
Khi được hỏi tại sao họ đã sẵn sàng gây hại trẻ em Mỹ, giám đốc điều hành hãng biểu
tượng của nước Mỹ này đã chọn cách bảo vệ chính mình với câu trả lời đầy nghi ngờ: “Người
ta thường hiểu rằng người tiêu dùng chính của các sản phẩm này là người lớn, thường là nhà
sưu tập”. Ồ, thật thế sao…
Trách “Sự lừa bịp chất lượng”: Khi mà các công ty của chúng ta nằm ngủ
Một khách hàng lớn phàn nàn rằng các chai của chúng ta đang được chế tạo quá mỏng.
Nhà máy (Trung Quốc) đã lặng lẽ điều chỉnh các khuôn đúc để tốn ít nhựa hơn cho mỗi
cái chai. Kết quả là, khi chai bị bóp dù là nhẹ nhất, thì nó cũng bẹp xuống… Sau khi điều
tra, (chúng ta) phát hiện ra rằng chai đã trải qua hơn một lần biến đổi. Nhà máy đã nhiều
lần điều chỉnh giảm nhựa đi trong giai đoạn mấy tháng trời. Những chiếc chai đầu tiên ra
khỏi dây chuyền cứng chắc, nhưng sau đó chúng chỉ đạt mức chấp nhận được. Khi không
còn ai trong chúng ta nhận ra sự thay đổi ban đầu nữa, thì nhà máy quyết định lại tiếp tục
điều chỉnh… Đưa ít nhựa hơn vào làm chai sẽ khiến tiết kiệm tiền, nhưng khoản tiết kiệm
này đã không được chia sẻ với nhà nhập khẩu. Chỉ có một thứ đưa đến cho nhà nhập khẩu
là sự tăng rủi ro sản phẩm.
- Paul Midler, Chế tạo tồi tại Trung Quốc
Nay đã đến lúc cho tất cả chúng ta để trở nên quen thuộc hơn với một trong những trò
chơi ưa thích nhất mà những kẻ làm hàng dỏm Trung Quốc hay chơi những kẻ nai tơ và
những khách nước ngoài dễ tin. Trò chơi này mà chúng tôi gọi là Sự lừa bịp Chất lượng đi
liền cùng với một trò chơi bổ sung mà chúng tôi phong cho cái tên là “Nọc độc Thượng Hải”.
Sau đây ta sẽ thấy các trò chơi bắt đầu ra sao.
Một giám đốc người Mỹ, nôn nóng muốn thuê ngoài cho việc sản xuất của công ty mình
để cắt giảm chi phí, tới Trung Quốc để tìm một nhà sản xuất Trung Quốc giá rẻ. Khi tìm được
một ứng viên khả dĩ, vị giám đốc Mỹ trình bày các kế hoạch hay thiết kế chi tiết cho nhà sản
xuất Trung Quốc, chi tiết hóa một cách chính xác những cái cần thiết. Lúc này, một trong ba
điều có thể xảy ra.
Trong kịch bản tốt nhất, nhà sản xuất Trung Quốc ký một thỏa thuận lâu dài với công ty
Mỹ, sản xuất các sản phẩm chất lượng cao với giá thấp, và hai bên sống thịnh vượng mãi sau
đó.
Thứ hai, khả năng rất dễ xảy ra hơn là Nọc độc Thượng Hải. Ở đây, nhà sản xuất Trung
Quốc từ chối lời đề nghị sản xuất sản phẩm – nhưng giữ lại bản thiết kế của công ty Mỹ.
Trong vòng vài tháng, nhà sản xuất Trung Quốc đó đã đang chế tạo mặt hàng của công ty Mỹ
để bán như là một đối thủ cạnh tranh – bằng cách sử dụng thiết kế ăn cắp của công ty Mỹ.
Khả năng thứ ba là Sự lừa bịp Chất lượng được mô tả bởi Paul Midler trong đoạn trích ở
trên từ cuốn sách đầy tính phát hiện của ông với nhan đề Chế tạo tồi tại Trung Quốc. Sự lừa
bịp Chất lượng bắt đầu khi nhà sản xuất Trung Quốc nhanh chóng chế ra một phiên bản thử
nghiệm bêta chất lượng cao của sản phẩm yêu cầu một cách chính xác so với quy định kỹ
thuật. Trên cơ sở của mẫu hàng chất lượng cao đó, công ty Mỹ ký hợp đồng với nhà cung cấp
Trung Quốc mới cho một khối lượng sản phẩm nhất định trên cơ sở hằng tuần hoặc hàng
tháng.
Đầu tiên, công ty Mỹ sẽ rất rất hài lòng với vụ làm ăn. Chi phí được cắt giảm đáng kể -
thường là tới 50%. Trong thời kỳ trăng mật này của Sự lừa bịp Chất lượng, công ty Mỹ vớ
được lợi lộc béo bở; và chính vào lúc đỉnh điểm hạnh phúc này trong mối quan hệ thì Sự lừa
bịp Chất lượng bắt đầu một cách nghiêm túc. Vì, theo thời gian, nhà sản xuất Trung Quốc -
một cách chậm rãi, và đôi khi rất bé nhỏ/tinh vi - bắt đầu thay thế các nguyên vật liệu hay các
bộ phận kém phẩm chất vào như là một cách gia tăng lợi nhuận. Cạo một tý ở đây, nạo một tý
ở kia. Nhưng không bao giờ cạo quá nhiều trong một lần khiến cho sự điều chỉnh chất lượng
có thể bị phát giác.
Tất nhiên, đội ngũ quản lý của công ty Mỹ càng non tơ, thì đội đó sẽ càng tin tưởng vào
đối tác Trung Quốc để tiếp tục sản sinh ra các sản phẩm có chất lượng và bỏ qua sự thử
nghiệm kỹ càng. Theo cách này, công ty Mỹ không chỉ đưa sản xuất của mình ra nước ngoài
mà còn cho ra đi cả công tác quản lý rủi ro của mình.
Công ty Cao su Zhongce Hàng Châu bớt xén chi phí và giết người Mỹ
Công ty Zhongce Hàng Châu đã từ chối nói cho các nhân viên của công ty Foreign Tire
Sales biết họ đã bỏ việc dán lớp dính cao su giữa lốp xe khỏi quá trình sản xuất được bao
lâu rồi… công ty Foreign Tire Sales nói họ tin rằng họ đã mua khoảng 450.000 chiếc lốp
đáng nghi ngờ từ công ty Trung Quốc. Zhongce ở Hàng Châu bán lốp cho ít nhất sáu nhà
nhập khẩu hay nhà phân phối khác ở Mỹ.
- Thời báo New York
Một ví dụ điển hình về Sự lừa bịp Chất lượng có thể được lấy từ công ty Cao su Zhongce
ở Hàng Châu. Trường hợp này là đặc biệt thú vị bởi vì nó một lần nữa minh họa cho thế tiến
thoái lưỡng nan về mặt đạo đức mà chính các công ty Mỹ có thể rơi vào trong những mưu
toan của các nhà sản xuất Trung Quốc.
Công ty Mỹ từng bị xỏ mũi là công ty Foreign Tire Sales ở Union, New Jersey. Trên thực
tế, công ty Foreign Tire Sales đã nhập khẩu lốp được vài năm khi công ty Hàng Châu bắt đầu
dùng chỉ một nửa của một lớp dính cao su quan trọng mà nó đảm bảo cho sự toàn vẹn chất
lượng của những chiếc lốp. Khi thay đổi này diễn ra không bị phát hiện, thì công ty Hàng
Châu đã leo thang trò lừa bịp bằng cách bỏ hẳn lớp dính cao su ra khỏi sản phẩm. Điều này
được thực hiện, tất nhiên, chỉ để nạo xén mấy đồng xu lẻ từ chi phí sản xuất.
Cái giá của của Sự lừa bịp Chất lượng này là vô số vụ hỏng lốp, vụ đâm nhau của một xe
cấp cứu ở New Mexico, và một vụ va chạm chết người ở Pennsylvania cướp đi hai sinh mạng
và làm bị thương nặng người khác. Thật là ngạc nhiên, đội ngũ quản lý của công ty Foreign
Tire Sales “đợi hơn hai năm để truyền đạt những nghi ngờ của họ về các vấn đề của những
chiếc lốp”.
Trong khi đó, trong suốt toàn bộ trò chơi lừa bịp này, đội ngũ điều hành của công ty Hàng
Châu đã ngăn chặn các đối tác Mỹ của họ không cho biết về việc bỏ lớp dính cao su trong lốp,
nhưng công ty Foreign Tire Sales vẫn tiếp tục bán ra vô số lốp của Trung Quốc mặc cho các
nghi ngờ. Trong cuộc thu hồi gần nửa triệu chiếc lốp sau đó, công ty Foreign Tire Sales hầu
như đã bị phá sản trong khi công ty Hàng Châu tránh né được tất cả trách nhiệm.
Tại sao bạn không thể tin vào các nhà hành pháp Mỹ
Trong loạt bài Các Mối nguy ẩn dấu của mình, tờ Tribune đã làm rõ, Ủy ban An toàn sản
phẩm tiêu dùng thiếu nhân sự và trì trệ đã thất bại như thế nào trong việc bảo vệ trẻ em
khỏi các nguy hiểm trong các đồ chơi và các sản phẩm khác. Cuộc điều tra của tờ báo về
các giường cũi phổ biến hiệu Simplicity nhấn mạnh rằng, ngay cả trong việc giải quyết
hậu quả của một cái chết trẻ em, thì cơ quan này vẫn thiếu vai trò người kiểm soát của nó,
khiến cho trẻ em dễ bị tổn thương với một mối nguy đã được biết rõ. Phỏng vấn và các
bản ghi chép cho thấy nhân viên điều tra liên bang được phân công phụ trách vụ tử vong
của cậu bé Liam đã không kiểm tra giường cũi trong lần tìm hiểu ban đầu của ông ta và
đã không lần ra được model hay nhà sản xuất. Nhân viên điều tra Michael Ng nói trong
một cuộc phỏng vấn tháng này: “Chúng tôi nhận nhiều vụ; khi tôi làm một báo cáo, tôi
nộp nó và thế thôi. Tôi tiến hành vụ khác. Chúng tôi có thể dành thêm thời gian, nhưng
chúng tôi phải làm theo mệnh lệnh. Chúng tôi phải đi tiếp”.
- Chicago Tribune
Một trong những câu chuyện về đồ rẻ tiền Trung Quốc kéo dài nhất trong lịch sử Mỹ -
cuộc chiến đấu để giữ cho các trẻ em của chúng ta an toàn trong giường cũi và xe đẩy của
chúng - nhấn mạnh một cách thích đáng điểm cần lưu ý là bạn sẽ không được bảo vệ thích
đáng khỏi đồ rẻ tiền Trung Quốc nhờ vào hệ thống quy định và an toàn sản phẩm của Mỹ.
Trên thực tế, các giường cũi và xe đẩy làm tại Trung Quốc đã và đang cắt cứa, làm chết ngạt,
đánh bẫy, và bóp nghẹt trẻ em Mỹ trong hơn 5 năm qua.
Nạn nhân được ghi nhận đầu tiên của xe nôi Trung Quốc là em bé Liam Johns vào năm
2005. Người mẹ đau buồn của em nói với hãng tin CBS News: “Thành bên của giường cũi đã
bật ra tạo thành một chữ “v”, nó khiến cho con tôi trước hết bị kẹt chân và sau đó kẹt cổ. Tôi
đã hô hấp nhân tạo cho cháu và đợi xe cấp cứu đến, họ đưa con tôi tới bệnh viện và nó chết ở
đó”.
Thực tế, cái chết của bé Liam có thể đã vô ích. Cả công ty bán giường cũi Trung Quốc
nhập khẩu – hãng Simplicity đóng ở Pennsylvania – lẫn Ủy ban An toàn sản phẩm tiêu dùng,
đã không cảnh báo cho các bậc cha mẹ biết về mối nguy của cái cũi chết người theo một cách
thức khẩn trương kịp thời. Như tờ Chicago Trinbune đã tường thuật, “mặc cho có 55 khiếu
nại, bảy trẻ em bị mắc vào bẫy, và ba cái chết, nhưng phải mất hàng năm trời để Ủy ban An
toàn sản phẩm tiêu dùng ra cảnh báo về 1 triệu chiếc giường cũi khuyết tật”.
Tại sao bạn không thể tin vào các công ty Mỹ
Vấn đề với Trung Quốc là họ coi sản xuất cẩu thả là việc làm bình thường. Luôn có một
khả năng là có cái gì đó do họ chế tạo sẽ làm tổn hại hoặc giết chết trẻ em. Thực ra, công
ty Maclaren Strollers đã làm điều tương tự đối với trẻ em. Nó đã cắt đi các ngón tay trẻ
con… Tôi phải thắc mắc tại sao các công ty Hoa Kỳ của chúng ta vẫn đang tiếp tục
chuyển công ăn việc làm tới Trung Quốc, tiếp tục một cách có hiệu quả việc gây nguy
hiểm cho con cháu chúng ta. Họ chắc chắn hiểu được mối nguy hiểm, nhưng theo tiếng
gọi của lợi nhuận họ đang sẵn sàng đưa trẻ em và con nít của chúng ta vào vòng rủi ro.
- Gary Davis, CEO đã nghỉ hưu
Nếu Trung Quốc tiếp tục chuyển đến chúng ta rất nhiều hàng hóa độc hại và nguy hiểm
như vậy, tại sao các nhà phân phối Mỹ như Foreign Tire Sales, Simplicity, và Walmart lại
không có các biện pháp đề phòng hơn trước khi bán chúng cho công chúng vốn không biết về
mối nguy và đầy lòng tin tưởng? Đó là một câu hỏi rất hay, đặc biệt bởi vì nhiều trong số các
công ty Mỹ đã bị dính líu vào nhiều vụ bê bối thu hồi sản phẩm khác nhau – từ Burger King
và Coca-Cola tới Mattel, Walmart, và Warner Bros. – họ có các thương hiệu rất có giá trị cần
phải bảo vệ.
Vì chúng ta đã thấy các công ty khác nhau - từ một nhà bán lẻ lốp cho nước ngoài bé tí
đến kẻ khổng lồ Walmart – đã xử lý các vụ khủng hoảng chất lượng sản phẩm Trung Quốc ra
sao, nên câu trả lời cho câu hỏi này là rất đáng lo. Nó cho thấy rằng phản ứng xạ tức thời của
rất nhiều công ty Mỹ đơn giản chỉ là che dấu cái mông đít tập thể của chúng – hơn là thú nhận
các lỗi của chính họ và tăng cường thêm các nỗ lực của họ để kiểm soát đống đồ rẻ tiền Trung
Quốc mà họ cung cấp. Bởi vì điều này là sự thực – và bởi vì tất cả năm hàng phòng ngự
chống lại Cái chết bởi đống đồ rẻ tiền Trung Quốc đã tan vỡ - nên chúng ta hiện nay cần phải
tự mình xử lý lấy các vấn đề. Chúng tôi sẽ chỉ cho bạn một cách chính xác làm thế nào để
thực hiện điều đó trong chương cuối cùng của cuốn sách này. Nhưng đồng thời, chúng ta phải
hiểu được rằng chúng ta không thể thay đổi hành vi mua và tiêu dùng của chúng ta cho đến
khi chúng ta hoàn toàn hiểu rõ nguyên lý nền tảng này:
Các sản phẩm Trung Quốc có vẻ “rẻ” lại thực sự là đắt hơn nhiều các hàng thay thế phi-
Trung Quốc sau khi bạn lập danh sách các rủi ro về tàn tật hay tử vong và thêm vào bản tính
toán mua hàng đó mọi chi phí khác nhau về pháp lý, luật, và tiền của người đóng thuế mà các
sai hỏng của hàng Trung Quốc gây ra.
Như vậy điều đầu tiên tất cả chúng ta cần làm khi chúng ta đi mua sắm là phải cẩn thận
kiểm tra mọi nhãn mác. Nếu đó là “Made in China”, hãy bỏ nó xuống, trừ phi bạn tuyệt đối và
rất vô cùng cần nó và không thể tìm được một món thay thế hợp lý. Và nếu bạn tuyệt đối và
rất vô cùng phải có sản phẩm đó, hãy có những biện pháp đề phòng thích hợp.
[1] Trước khi loại bỏ xăng pha chì, ở Mỹ có hai lựa chọn là xăng thường (pha chì) và xăng cao cấp (không pha
chì). ND.
[2] Newcastle là vùng sản xuất than nổi tiếng của Anh trong quá khứ. Bán than cho Newcastle tương đương với
"chở củi về rừng". ND
[3] Internal Revenue Service – Cục thu nhập nội địa. ND
Nguồn:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét